BAKARA-283

<<<<<2/BAKARA-283>>>>>

Bismillâhirrahmânirrahîm

وَإِن كُنتُمْ عَلَى سَفَرٍ وَلَمْ تَجِدُواْ كَاتِبًا فَرِهَانٌ مَّقْبُوضَةٌ فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُم بَعْضًا فَلْيُؤَدِّ الَّذِي اؤْتُمِنَ أَمَانَتَهُ وَلْيَتَّقِ اللّهَ رَبَّهُ وَلاَ تَكْتُمُواْ الشَّهَادَةَ وَمَن يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ

Ve in kuntum alâ seferin ve lem tecidû kâtiben fe rihânun makbûdah(makbûdatun), fe in emine ba’dukum ba’dan felyueddillezî’tumine emânetehu velyettekıllâhe rabbeh(rabbehu), ve lâ tektumûş şehâdeh(şehâdete), ve men yektumhâ fe innehû âsimun kalbuh(kalbuhu), vallâhu bi mâ ta’melûne alîm(alîmun).

AÇIKLAMA

Bismillâhirrahmânirrahîm

Borç müessesesinde taraflardan biri borç verir karşılığında borcun ödenmemesi ihtimaline karşılık rehin alır. Ve yazılı bir senet olmasa bile rehin, kâfi teminatı teşkil edeceği için bir problem kalmaz. Kur'ân-ı Kerim'de Allahû Tealâ'nın yazıcılar diye bahsettiği kişiler zamanımızdaki noterlere çok benzemektedir. Bir borç akdi noterde yapılırsa en sağlam alacak ve borç akdi yapılmış olur. İşte Kur'ân'a en uygun borç ve alacak işlemi budur. Böylece şahitler ve noter huzurunda, aslında Allah'ın huzurunda bir borç ve alacak akdi tahakkuk eder. Bunun da zaman kaybettirici birçok faktörü vardır. Kişi seyahatteyse ve gittiği yerde de bir yazıcı yoksa rehin almakla konu biter.

Âmenûlar takvasında kişinin kimseye henüz itimatı yoktur. Noterden kâğıt yaptırır veya kişiden senet alır. Tarafların ikisi de muhlisler takvasının sahibiyse birbirlerine karşı tam bir güven içerisindedirler. Kişi diğerine ihtiyacı olan parayı teslim eder. Taraflar arasında senet ve çeke ihtiyaç olmaz. Alan kişi için aldığı, Allah'ın bir emanetidir. Veren de emaneti, diğerine tebliğ etmiştir. Onlar için emanet, hiçbir şekilde hıyanet edilmesi mümkün olmayan bir özellik taşır. Böylece takva sahibi olmanın gereklerinden bir tanesini yerine getirir. O zaman böyle bir borç ve alacak işlemi şahitlerin huzurunda olmayabilir. Başlangıçta insanların birbirine itimat etmesi elbette söz konusu değildir. O zaman noterler, yazıcılar ve şahitler huzurunda sözleşmeler yapılır. karşılıklı iki tarafın borçlanmasına, alacaklanmasına karşı şahitler, şahitlik eder. Kişinin takva sahibi olma seviyesi yükseldikçe bunların lüzûmlulukları birer birer kalkar. İki taraf birbirlerinden eminse onlar salâhta olanlardır. Parayı verecek olan hazırladığı emaneti ona teslim eder. Bu onun takva sahibi olduğunun kesin işaretini teşkil eder.

Şahitlik Allahû Tealâ'nın indinde önemli bir müessesedir. Allahû Tealâ: "şahitliği gizlemeyin!" buyurmaktadır. Kur'ân-ı Kerim'de, akraba da olsa yakın da olsa Allah'ın huzurunda sadece doğrunun söylenmesini emretmektedir. Kişinin doğruyu söylememesinden menfaati de olsa, yakınlarının menfaatlerini haleldar da etse hiçbir zaman bunu gerçekleştirmemelidir. Allahû Tealâ: "sakın hakikati değiştirmeyin. Şahit olduğunuz şeyi gerçek anlamıyla mutlaka doğru olarak intikal ettirin." buyurmaktadır.

Bir de karz-ı hasen müessesesi vardır ki; borç veren kişi parayı verir ve unutur. O para hiçbir zaman bir daha geri istenmez. Ama alacaklı istemeden, borçlu parayı getirip teslim ederse o zaman alacaklı onu alır ve başka bir ihtiyaç sahibinin kullanmasını sağlar.

2/BAKARA-283

Bismillâhirrahmânirrahîm