A'RÂF-146

Bismillâhirrahmânirrahîm

سَأَصْرِفُ عَنْ آيَاتِيَ الَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي الأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَإِن يَرَوْاْ كُلَّ آيَةٍ لاَّ يُؤْمِنُواْ بِهَا وَإِن يَرَوْاْ سَبِيلَ الرُّشْدِ لاَ يَتَّخِذُوهُ سَبِيلاً وَإِن يَرَوْاْ سَبِيلَ الْغَيِّ يَتَّخِذُوهُ سَبِيلاً ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا وَكَانُواْ عَنْهَا غَافِلِينَ

Se asrifu an âyâtiyellezîne yetekebberûne fîl ardı bi gayril hakkı ve in yerev kulle âyetin lâ yu’minu bihâ ve in yerev sebîler ruşdi lâ yettehızûhu sebîlen ve in yerev sebilel gayyi yettehızûhu sebîlâ(sebîlen), zâlike bi ennehum kezzebû bi âyâtinâ ve kânû anhâ gâfilîn(gâfilîne).

AÇIKLAMA

Bismillâhirrahmânirrahîm

Bu âyet-i kerime ile Bakara Suresinin 256 ve 257. âyet-i kerimeleri arasında bir illiyet rabıtası vardır. Her ikisi de irşad ve gayy yolundan ve neticelerinden bahsetmektedir. Âyet-i kerimelerde bahsedilen insanların, amelleri boşa gitmiştir. Ne kadar amel ederlerse etsinler, amellerinin pozitif derecatı amel defterlerinde görünmez. Kaybettikleri dereceler, kazandıkları derecelerden fazladır. Kimin kaybettiği dereceler kazandığı derecelerden fazlaysa, o kişinin gideceği yer cehennemdir (Mu'minûn-103).

A'raf Suresinin 146. âyet-i kerimesi, insanların hayatta yapacakları seçimi en güzel şekilde anlatan âyetlerden bir tanesidir. Bu seçime dikkatle bakın. İrşad veya gayy yolunun seçilmesi, son derece önemlidir. İnsanlar, ya irşad yolunu seçerler; Allah'a ulaşırlar, Allah'ın dostu olurlar ya da gayy yolunu seçerler; şeytanın, tagutun dostu olurlar. Ya Allah'ın yolunu seçerek kalpleri nurla dolar, Allah'ın evliyası olurlar ya da şeytanın yolunu seçerek kalpleri kapkaranlık olur ve cehenneme giderler.

Bu muhteva içerisinde olaya baktığımız zaman irşad yoluyla gayy yolunun, birbirinden ne kadar farklı sonuçlar oluşturduğunu görüyoruz.

Kişi, irşad yolunu seçerse şükredenlerden olur. Allah'a ulaşmayı diler ve dilediği andan itibaren de cennetini kurtarmış olur. Mürşide ulaşmakla, nefs tezkiyesi başlar. Tezkiyeye ulaşmak, ruhu Allah'a ulaştırmaktır. İrşad yolunu seçenler; nefslerini tezkiye edenler, ruhlarını Allah'a ulaştıranlar, fizik vücutlarını Allah'a kul edenlerdir. Gidecekleri yer cennettir (Fecr-27, 28, 29, 30). İrşad yolunu seçenlerin ruhu, vücuttan ayrılınca gerçek bir yol başlar: Sıratı Mustakîm.

Ruhun Sıratı Mustakîm'i, ruhu Allah'a ulaştıran yolun adıdır.

Fizik vücudun Sıratı Mustakîm'i, fizik vücudu şeytana kul olmaktan kurtarıp, Allah'a kul edecek yoldur, bir kemâlât, olgunlaşma yoludur. Fizik olarak yükselten değil; fiziğin ötesi olarak, yücelten bir yoldur.

Aynı noktada başlayıp, fizik vücudun tesliminden sonra da devam eden bir başka Sıratı Mustakîm, nefsin Sıratı Mustakîm'idir. O da fizik değildir. Fiziğin ötesinde, yükselten değil, yücelten bir yoldur. Kemâlât derecelerinde olgunlaştırıp, kemâlâtın en üst noktasına ulaştırır. Nefsteki bütün afetleri yok eder.

Ve iradenin Sıratı Mustakîm'i. Nefsin kalbinin müzeyyen olmasını ifade eden, son mertebeye ulaştıran manevî, nihaî bir yoldur. Fizik ötesidir. İradeyi de Allah'a teslim etmekle noktalanır.

Bütün güzelliklerin yaşanması, irşad yolunu seçmekle mümkündür. Ya irşad yolunu seçersiniz, Allah'ın bütün güzelliklerine ulaşırsınız ya da gayy yolunu seçersiniz ve gideceğiniz yer cehennem olur.

Gayy yolunu seçmek; cehenneme gitmek, yeryüzünde haksız yere kibirle dolaşmaktır. İrşad yolunu seçip, sizi irşada ulaştıracak olana tâbî olarak, önünde tövbe etmek farzdır. İrşad yolunu kendine yol olarak benimsememek, Allah'a ulaşmayı dileme noktasından başlar. Bu insanlar, Allah'a ulaşmayı dilemezler. Onlar, bir mürşidin önünde tövbe etmeyi; mürşidi, kendilerinden daha büyük kabul etmek mecburiyetinde olmak, olarak değerlendirmektedirler. Büyüklük ölçüleri, tekebbürlerinin bir gereği olarak, kendi dizaynları içinde şekillenmiştir. Allah, Kendi ölçülerinden bahsederken, onlar da kendi ölçülerine göre büyük olduklarını söylerler.

Tâbî olmamanın neticesi; gayy yolunu "yol" olarak benimsemektir. İrşad yolunu kabul etmeyen herkes, gayy yolundadır. Herkes doğuşundan itibaren fısktadır, dalâlettedir. Hiç kimse, mürşidine ulaşana kadar dalâletten kurtulamaz. Allah, onlar hakkındaki ölçülerini veriyor:

“Onlar, âyetlerimizden gâfil olanlardır.”

“Allah'a ulaşmayı dilemezler.”

“Mürşide ulaşmazlar.”

Tâbî olmadıkları için hiçbir zaman ruhları, vücutlarından ayrılıp da Allah'a doğru yola çıkmaz. Kaldı ki bu kibirlenenler derler ki: “İnsana hayat veren ruhtur. Azrail (A.S) gelir, ruhu alır. Hiç kimsenin ruhu, hayattayken, bu sebeple Allah'a ulaşamaz.” Yani yeryüzünde ne kadar Allah'ın evliyası varsa bu insanlar, külliyyen hepsini inkâr ederler. (Evliya, "ermiş" anlamıyla ifade edilir. Ruhuyla Allah'a ermiş. Ruhunu, ölmeden evvel Allah'a erdirmiş, ulaştırmış.)

Fizik vücutlarını, ahsen hale getirerek teslim etmeleri mümkün olmaz.

Nefslerini hiçbir zaman Allah'a teslim edemeyeceklerdir.

İrşada ulaşmaları hiçbir şekilde mümkün değildir. Ama kendi ilimleri ve kibirleri icabı, kendilerini mürşid saymaktadırlar. (Kibirlenenlere gök kapıları açılmaz. A'raf-40)

Bihakkın takvaya ulaşmaları, iradelerini Allah'a teslim etmeleri de mümkün değildir.

Oysa ki;

Bütün sahâbe, ruhlarını Allah'a ulaştırmışlardır (Zumer-18).

Bütün sahâbe, fizik vücutlarını Allah'a teslim etmişlerdir.

Bütün sahâbe, nefslerini Allah'a teslim etmişlerdir.

Bütün sahâbe, irşada ulaşmışlardır.

Bütün sahâbe, iradelerini Allah'a teslim etmişlerdir.

Ve bu âyette geçen; irşad yolunu kendilerine yol edinmeyen, gayy yolunu yol edinenler, bunların hepsini inkâr edenlerdir. Ve dolayısıyla amelleri boşa gidenlerdir. Bu insanlar, kâinâtın her yerinde vardır ve fizik standartlarda üstün mevkilerdedirler (mütegallibe). Ve bu üstün mevkilerde olmaları sebebiyle, kendilerini kibirle üstün görmektedirler. Onun için Allahû Tealâ, o kibirlerinin Allah katında bir değeri olmadığını ifade için: “Haksız yere kibirle yeryüzünde yürümektedirler.” diyor.

Mürşide ulaşmadıkları için mü'min olmaları mümkün değildir. Mü'min olmayı incelemek gereğini duymadıkları gibi, inceleyenlerin, Allah'tan Öğrenen'in söylediklerini de dikkate almazlar. O zaman küfürde ve dalâlette kalmak mecburiyetindeler. Ve ne yazık ki; gidecekleri yer cehennemdir. Allah'a kul olamazlar, hep şeytana kul olmakta devam ederler. Allah'ın âyetlerinden gâfil olanlar (gaflette olanlar), Allah'a ulaşmayı dilemeyenlerdir (Yunus-7,8).

Her devirde, bu insanların bir kısmı da Allah'a ulaşmayı dilemenin, mürşide ulaşıp teslim olmanın, mutlaka ruhu Allah'a ulaştırmanın farkına varırlar. O farkına vardıkları Kur'ân gerçeklerini saklamaya başlarlar. Bir kısmı bilirler. Daha evvel yaptıkları açıklamalar, sonradan öğrendikleri bu hususlara ters düştüğü için onları açıklamaktan sarfınazar ederler, bilerek gizlerler. Onlar da başkalarının vebalini alanlar olarak, Allah'ın lânetine muhatap olurlar (Bakara-159). Ve bu sebeple, her devirde büyük halk kitleleri, onların doğru söylediğini zannederler. Bu yüzden insanların çoğunun gideceği yer ne yazık ki; bu kibir sahipleri sebebiyle, cehennemdir.

Dînde zorlama yoktur. irşad yolu (hidayet yolu, Allah'a ulaştıran yol), gayy yolundan (dalâlet yolundan, şeytana, cehenneme ulaştıran yoldan) açıkça (ayrılıp) ortaya çıkmıştır. Artık kim tagutu (şeytanı ve şeytana ulaştıran yolu) inkâr edip de Allah'a îmân ederse (mü'min olur, Allah'a ulaştıran yolu tercih ederse), böylece o, (Allah'tan) kopması mümkün olmayan urvetul vuskaya (sağlam bir kulba, mürşidin eline) tutunmuştur. Allah Sem'î'dir, Alîm'dir.

Allah, âmenû olanların (Allah'a ulaşmayı dileyenlerin) dostudur, onları (onların nefslerinin kalplerini) zulmetten nura çıkarır. Ve kâfirlerin dostları taguttur (onlar, şeytanı dost edinirler, şeytan kimseye dost olmaz), onları (onların nefslerinin kalplerini) nurdan zulmete çıkarırlar. İşte onlar, ateş ehlidir. Onlar, orada ebedî kalacak olanlardır.

Ve kimin mizanı (sevap tartıları) hafif gelirse, işte onlar, nefslerini hüsrana düşürenlerdir. Onlar, cehennemde ebediyyen kalacak olanlardır.

Ey mutmain olan nefs!

Rabbine dön (Allah'tan) razı olarak ve Allah'ın rızasını kazanmış olarak!

(Ey fizik vücut!) O zaman, (nefsini tezkiye ettiğin ve ruhunu Allah'a ulaştırdığın zaman Bana kul olursun) kullarımın arasına gir.

Ve cennetime gir.

Muhakkak ki âyetlerimizi yalanlayanlar ve onlara kibirlenenler; onlara gök kapıları açılmaz (ruhlarını hayatta iken Allah'a ulaştıramazlar). Deve (veya urgan) iğne deliğinden geçmedikçe cennete giremezler. Mücrimleri (suçluları) işte böyle cezalandırırız.

Onlar, sözü işitirler, böylece onun ahsen olanına tâbî olurlar. İşte onlar, Allah'ın hidayete erdirdikleridir. Ve işte onlar; onlar ulûl'elbabtır (daimî zikrin sahipleri).

Muhakkak ki onlar, Bize ulaşmayı (hayatta iken ruhlarını Allah'a ulaştırmayı) dilemezler. Dünya hayatından razı olmuşlardır ve onunla doyuma ulaşmışlardır ve onlar âyetlerimizden gâfil olanlardır.

İşte onların kazandıkları (dereceler) gereğince varacakları yer ateştir (cehennemdir).