ENFÂL-66

El'âne haffefallâhu ankum ve alime enne fîkum da'fâ(da'fen), fe in yekun minkum mietun sâbiretun yaglibû mieteyn(mieteyni), ve in yekun minkum elfun yaglibû elfeyni bi iznillâh(iznillâhi), vallâhu meas sâbirîn(sâbirîne).

AÇIKLAMA

Bismillâhirrahmânirrahîm

Allah'ın yardımı, kişinin göstereceği sabır ve metanete dayalıdır. Sabretmek sadece yapılan kötülüklere, üzüntülere, kederlere katlanmak değildir. Katlanmanın ötesinde, azîmle birlikte olan bir sabrı ifade eder.

Allahû Tealâ, bu âyetteki ifadede sahâbede zaaf, kalp zayıflığı görüyor. Savaştan önceki gün, sahâbede 10 kişinin, 100 kişiye; 100 kişinin, 1000 kişiye gâlip geleceğini söylerken; sahâbenin metanetinde zayıflık gördükten sonra 10 kişinin, 20 kişiye; 100 kişinin, 200 kişiye gâlip gelebileceğini söylüyor. 10 kat olan güç, böylece 2 kata düşmüş oluyor.

Allahû Tealâ, bunu sabır kelimesiyle ifade etmiştir. Savaşlarda; kendisine savaşın bir zarar vermemesi için savaştan kaçmak isteyen, savaşmak istemeyen insanlar da vardır. Allah'ın kendisine bu vazifeyi vermesi dolayısıyla mutlaka düşmanlardan birçoğunu öldürerek, şehit olmak isteyen insanlar da vardır. Bu ikinci grubun düşünce standartlarında eğer sebat gösterebilirsek, bizden kat kat fazla olan düşmanın hücumuna dayanabilirsek, ölümden korkmazsak, onların üzerine saldırırsak o zaman Allah, mutlaka bizimle beraberdir. Onlar bizim üzerimize hücum etse de, bizden bir kısmımızı öldürse de sağ kalanlar, “biz gâlip geliriz” tezi ile düşmanın üzerine gene aynı hızla, sebatla, metanetle, sabırla giden insanlardır.

Allahû Tealâ, bir tek "sabır" kelimesiyle bütün bunları anlatmıştır. Burada sabrın muhtevası; sebatı, düşmanın hücumlarına dayanabilme gücünü, metaneti, moralin bozulmamasını ifade etmektedir. “Düşmanlar üzerimize saldırsalar, birçoklarımızı öldürseler dahi geride sağ kalanlar mutlaka onlara gâlip geleceklerdir.” inancı başka şey, düşmanın da gâlip gelmesi ihtimalini düşünmek, başka şeydir. İkincisinde metanet, sebat söz konusu değildir. İşte sabretmek, sebat etmek, bir konuya kendini hapsedip de ayak diremek, ayakların üzerinde sağlam bir şekilde durmaktır. O zaman düşmanlıklar, sizi yere vuramaz. Çünkü Allah, sizinle beraber olur.

İşte metanetin sarsılması, ardarda gelen metanetteki azalma, sahâbenin kalbinde bir zaafa yol açmıştır. Düşmanın 10 katına gâlip gelecek olan sahâbe, 2 katına gâlip gelecek kadar geriye çekilmiştir. Onlardaki azîm eksikliği, sebat eksikliği, metanet eksikliği sebebiyle Allahû Tealâ onlara, o kadar başarı şansı tanımıştır. Ötekilerden tabiatıyla, gene %100 farkı vardır ama başlangıca göre sahâbe bir şeyler kaybetmiş durumdadır.